Wat zijn benzodiazepines?
Benzodiazepines zijn medicijnen die invloed hebben op de hersenen en het zenuwstelsel. Ze werken rustgevend, spierverslappend, angstremmend en slaapbevorderend. Deze middelen worden voorgeschreven bij bijvoorbeeld angststoornissen, slapeloosheid, epilepsie of bij het verminderen van alcoholonttrekkingsverschijnselen.
Geschiedenis: sinds wanneer zijn ze op de markt?
De eerste benzodiazepine, chloordiazepoxide (Librium), werd in 1957 per toeval ontdekt en kwam begin jaren 60 op de markt. Kort daarna volgde diazepam (Valium), dat razend populair werd. In de decennia daarna zijn er tientallen varianten ontwikkeld.
Hoe vaak worden ze voorgeschreven?
In Nederland worden benzodiazepines nog altijd veel gebruikt, ondanks dat artsen terughoudender zijn geworden vanwege verslavingsrisico’s. In 2022 kregen naar schatting meer dan 1 miljoen Nederlanders een recept voor een benzodiazepine. Dat is ongeveer 1 op de 17 mensen. De meeste gebruikers zijn ouder dan 65 jaar.
Wat is het meest gebruikte benzodiazepine in Nederland?
Het meest voorgeschreven middel is oxazepam, vooral bij angstklachten en onrust. Oxazepam werkt relatief kort en bouwt zich minder op in het lichaam dan sommige andere varianten, wat het geschikter maakt voor oudere patiënten. Andere veelgebruikte middelen zijn diazepam, lorazepam, temazepam (voor slaap) en alprazolam (bij angststoornissen).
Waarom zijn er zoveel verschillende benzodiazepines?
Er bestaan meer dan 20 benzodiazepines, die onderling verschillen in:
- Werkingsduur (kort, middellang of lang)
- Snelheid van werking
- Toepassing (slaap, angst, epilepsie, alcoholontwenning)
- Bijwerkingenprofiel
Artsen kiezen het middel afhankelijk van de klacht, de leeftijd van de patiënt en het gewenste effect. Kortwerkende middelen zoals temazepam zijn populair als slaapmiddel, terwijl langwerkende zoals diazepam geschikt kunnen zijn voor angst of chronische spierspanning.
Let op: risico op afhankelijkheid
Hoewel benzodiazepines effectief zijn op de korte termijn, kunnen ze bij langdurig gebruik verslavend zijn. Daarom raden artsen aan ze alleen voor korte tijd te gebruiken (bij voorkeur niet langer dan enkele weken). Bij langdurig gebruik kunnen ontwenningsverschijnselen en gewenning optreden.
Conclusie:
Benzodiazepines zijn waardevolle medicijnen bij acute klachten van angst of slapeloosheid, maar het is belangrijk om ze verantwoord te gebruiken. Bespreek altijd met je arts of het gebruik nog nodig is, en wees alert op signalen van afhankelijkheid.